Jak obliczyć zachowek od darowizny? Aby ustalić wysokość kwoty zachowku , należy stworzyć ciąg kilku obliczeń. Na samym początku musimy rozliczyć wartość majątku spadkowego .
Tematyka związana z otrzymaniem spadku oraz prawem do spadku jest dość skomplikowana i złożona. W poniższym artykule skupimy się na różnych przypadkach, jakie mogą wystąpić przy dziedziczeniu. Postaramy się odpowiedzieć na pytanie, czym jest darowizna oraz kiedy zastosowanie może znaleźć zachowek. W celu lepszego zobrazowania problemu przedstawione zostaną fikcyjne sytuacje na podstawie fikcyjnych podmiotów, które mogą wystąpić przy zetknięciu się z tą tematyką. Czym jest darowizna? Darowizna jest umową mającą na celu nieodpłatne przekazanie obdarowanemu jakiejś części majątku darczyńcy. Kwestie związane z darowizną reguluje księga trzecia Kodeksu cywilnego. Przedmiotem darowizny mogą być zarówno wszelkie prawa majątkowe, jak i prawa niemające wartości majątkowej jednak posiadające wartość dla stron umowy. Zarówno po stronie darczyńców, jak i obdarowanych może stać więcej niż jedna osoba. W sytuacji gdy przedmiot jest niepodzielny, istnieje możliwość nabycia lub zbycia w nim części udziałów. Oznacza to, że współwłaściciele swoją część udziałów mogą przekazać na rzecz drugiego współudziałowca lub też na rzecz innego podmiotu. Może tak postąpić np. właściciel nieruchomości, który ma prawo część swoich udziałów lub też wszystkie przekazać jednej lub kilku osobom, które staną się właścicielami lub też współwłaścicielami. Oświadczenie darczyńcy o planowanej darowiźnie pod rygorem nieważności musi zostać złożone w formie aktu notarialnego. Wymóg ten ma na celu danie darczyńcy czasu, aby ten mógł swoje działania dokładnie przemyśleć i w razie ich zmiany darowizna nie obowiązuje. W niektórych przypadkach konieczne jest spisanie postanowienia obu stron (darczyńcy i obdarowanego) w formie aktu notarialnego. Odwołanie darowizny W sytuacji gdy obdarowany w stosunku do darczyńcy zachował się w sposób rażąco niewdzięczny, istnieje możliwość odwołania darowizny. W tym celu stosuje się przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Odwołanie darowizny musi być sporządzone w sposób pisemny i nie ma zastosowania w sytuacji, gdy darczyńca przebaczył obdarowanemu. Darowizna nie może być odwołana, jeśli byłoby to sprzeczne z podstawowymi zasadami współżycia społecznego. W sytuacji gdy darczyńca popadłby w niedostatek, obdarowany ma obowiązek dostarczyć darczyńcy środki do życia w ramach istniejącego jeszcze majtku i w ramach zdrowego rozsądku. Czym jest zachowek? Spadkobiercy ustawowi, którzy w testamencie zostali pozbawieni jakiegokolwiek udziału w spadku, mają prawo dochodzić od spadkobierców wypłacenia zachowku. Na jego rzecz uprawnieni muszą jednak zaliczyć darowizny otrzymane od spadkodawcy oraz ewentualne zapisy w testamencie. Obowiązek wypłaty zachowku powstaje w chwili śmierci spadkodawcy i jest zaliczany do długów spadkowych. Chroni on interesy osób najbliższych zmarłemu, jeśli z różnych przyczyn zostały one pominięte w testamencie. Zachowek co do zasady jest świadczeniem pieniężnym (jeśli uprawniony nie wyrazi na to zgody, nie może być wydany „w naturze”). Zachowek stanowi połowę udziału spadkowego jaka przypadłaby spadkobiercy, jednakże jego wysokość może zostać zwiększona do ⅔ w sytuacji, gdy spadkobierca jest trwale niezdolny do pracy lub też jest osobą nieletnią. Przy ustalaniu masy spadkowej oraz wielkości udziału spadkowego, jaki należny jest każdemu ze spadkobierców, pod uwagę bierze się spadkobierców niegodnych oraz podmioty, które spadek odrzuciły. Nie uwzględnia się tutaj podmiotów, które zrzekły się dziedziczenia czy też zostały wydziedziczone. Przy ustalaniu wartości, z której wyliczany jest udział spadkowy, a następnie zachowek, nie uwzględnia się poleceń oraz zapisów, jednakże doliczane są niektóre darowizny uczynione przez spadkodawcę (darowizny dla najbliższej rodziny). Uprawnionymi do zachowku są: małżonek i zstępni spadkodawcy; małżonek i rodzice spadkodawcy (jeśli nie miał dzieci lub nie dożyły otwarcia spadku). Ważne! Rodzeństwo spadkodawcy nigdy nie jest uprawnione do zachowku! Czym jest darowizna a czym jest zachowek? - przykłady Przykład 1. Pan Jeremi otrzymał od rodziców w ramach darowizny dom. Pozostałe rodzeństwo nie otrzymało w tym zakresie żadnej rekompensaty. W związku z tym po stronie pana Jeremiego pojawiło się pytanie, czy po śmierci rodziców rodzeństwo może dochodzić się zachowku. W pierwszej kolejności należy ustalić czym jest darowizna i kiedy została dokonana. Fakt ten jest istotny ze względu na obliczenie udziału spadkowego. W sytuacji gdy darowizna miała miejsce 10 lat przed otwarciem spadku, nie jest ona doliczana do obliczania udziału spadkowego. W związku z tym w takiej sytuacji żądanie zachowku jest bezpodstawne. W sytuacji gdy podmioty uprawnione do zachowku otrzymały od spadkobiercy darowiznę lub rekompensatę lub też nastąpi ona poprzez zapis w testamencie lub też powołanie do spadku i wartość ta będzie pokrywać wartość zachowku, to żądania podmiotów o wydanie zachowku są bezpodstawne. Jeśli otrzymane środki nie pokryłyby wartości zachowku w całości, to możliwe jest roszczenie o wydanie zachowku wyłącznie do kwoty wyrównującej jego wartość. Kolejną kwestią jest zwrócenie uwagi na fakt, kiedy dokonana została darowizna w odniesieniu do daty narodzin pozostałego rodzeństwa. Czy darowizna została dokonana przed ich narodzeniem, czy też po? Fakt ten jest istotny ze względu na ustalenie udziału spadkowego. Jeśli darowizna została dokonana na minimum 300 dni przed ich narodzeniem, nie mają oni prawa do zachowku, ponieważ w momencie dokonania darowizny nie byli oni jeszcze w planach rodziców. Warto również pamiętać, że prawo do zachowku ulega przedawnieniu po 5 latach od ogłoszenia testamentu. Obowiązek wykazania, że należność została przedawniona, leży po stronie obdarowanego, ponieważ działania te mają na celu zwolnienie go z obowiązku pokrycia zachowku. Ostatnią kwestią, jaką należy wziąć pod uwagę, jest kwestia wydziedziczenia. Jeśli osoby starające się o zachowek zostały przez spadkodawcę wydziedziczone, ich roszczenia o zachowek są bezpodstawne. Przykład 2. Pan Jurek po śmierci żony związał się z inną kobietą, z którą żył w konkubinacie. Jedynym majątkiem pana Jurka był dom przekazywany z pokolenia na pokolenie. Pewnego dnia bez porozumienia z synem pan Jurek przepisał wszystko na swoją konkubinę. Syn, pan Emil, nie został o całej sytuacji poinformowany, ponieważ nie przepadał za nową partnerką ojca. Po śmierci pana Jurka, który żadnego testamentu nie pozostawił, syn wystąpił o stwierdzenie nabycia spadku. W otrzymanej wiadomości zwrotnej stwierdzono, że syn pana Jurka dziedziczy po nim cały majątek. Następnie pan Emil wystąpił z wnioskiem o wpis do ksiąg wieczystych, gdzie otrzymał informację, że właścicielem domu nie jest ojciec, a jego konkubina. W zaistniałej sytuacji po stronie pana Emila pojawiło się pytanie, co powinien zrobić? W zaistniałej sytuacji nie ma podstaw do podważenia darowizny, ponieważ pan Jurek był osobą zdrową na umyśle w momencie dokonania darowizny, jednakże możliwe jest wniesienie pozwu o zachowek.
Oczywiście jako że zachowek oblicza się indywidualnie dla każdego uprawnionego, toteż doliczenie darowizny w konkretnym przypadku będzie zależało od tego, kiedy zstępny przyszedł na świat (w przypadku kilku zstępnych może być tak, że jedne darowizny zaliczy się wszystkim, inne tylko niektórym z nich).
W poniższym artykule postaram się nieco przybliżyć Ci, drogi czytelniku, problematykę obliczania zachowku. Gwoli przypomnienia: roszczenie o zachowek stanowi roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej. Aby ustalić jej wysokość, musisz podjąć pięć prostych kroków: Krok 2. Wylicz udział spadkowy, który by Ci przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Ustalenie udziału spadkowego stanowi podstawę do obliczenia zachowku. Przy obliczaniu zachowku nie należy wykluczać spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili. Podobnie dzieje się w przypadku zstępnych osób, które zostały wydziedziczone przez spadkodawcę i zstępnych tych, którzy zrzekli się dziedziczenia tylko co do samego siebie – im również przysługuje prawo do zachowku. Krok 3. Określ wysokość należnego zachowku. Co do zasady należy się on w wysokości ½ udziału spadkowego osoby uprawnionej do zachowku. Jednak jeżeli uprawnionym jest osoba stale niezdolna do pracy albo zstępnym uprawnionym jest małoletni – należna wysokość zachowku wynosi 2/3 wartości udziału spadkowego. Przykład: A(spadkodawca) wskazał w testamencie jednego spadkobiercę – D. D jest synem A. A miał także żonę (B) i małoletnie dziecko (C), których nie uwzględnił w testamencie. Roszczenie o zachowek B i C będą kierować do D. Udział spadkowy zgodnie z art. 931 par. 1. KC wynosi kolejno: 1/3 dla D, 1/3 dla B i 1/3 dla C (bowiem w myśl tego przepisu dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek dziedziczą w częściach równych). Wysokość zachowku w przypadku B będzie wynosić 1/6 (1/2 * 1/3 = 1/6), natomiast w przypadku C: 2/6 (1/3 *2/3 = 2/6). Krok 4. Wylicz substrat zachowku. Na substrat zachowku składa się czysta wartość spadku (tj. różnica między aktywami, a długami spadkowymi à nie wlicza się do nich jednak zapisów zwykłych i poleceń!) powiększona o wartość podlegających doliczeniu darowizn i zapisów windykacyjnych dokonanych przez spadkodawcę. Substrat zachowku = (Czysta wartość spadku = aktywa – długi spadkowe) + darowizny + zapisy windykacyjne Musisz pamiętać, że nie każda darowizna powiększa wartość spadku! Do tej kategorii ustawa zalicza: wszelkie drobne darowizny, zwyczajowo przyjęte w danych stosunkach (np. prezenty urodzinowe dla bliskich, świąteczne etc.); darowizny dokonane przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku; darowizny na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. darowizny uczynione w czasie, gdy spadkodawca nie miał zstępnych, gdy uprawnionym do zachowku jest zstępny, oraz darowizny dokonane przed zawarciem małżeństwa, gdy uprawnionym do zachowku jest małżonek spadkodawcy. Zarówno zapis windykacyjny, jak i darowizna dokonane na rzecz osoby uprawnionej do zachowku przez spadkodawcę, wlicza się na należny zachowek. Ich wartość zaś oblicza się według stanu z chwili otwarcia spadku w przypadku zapisu, a dokonania przy darowiźnie, według cen z chwili ustalania zachowku. Krok 5. Ustal konkretną wysokość zachowku. Aby ustalić konkretną wysokość zachowku, wartość stanowiącą substrat zachowku należy pomnożyć przez ułamek określający należny uprawnionemu zachowek. Przykład: wróćmy jeszcze do opisanej wyżej sytuacji. Jeśli przyjmiemy, że wartość spadku A wynosi 900 zł i podlegają do niej doliczeniu darowizny o wartości 300 zł, to substrat zachowku równy jest kwocie 1200 zł. W przypadku B, zachowek wyniesie wedle wcześniejszych obliczeń 1/6 substratu,, zaś wielkość sumy stanowiącej zachowek to 200 zł (1200 * 1/6 = 200). W przypadku C, zachowek to 2/3 substratu, które stanowi kwotę 400 zł (1200 * 2/6 = 400).
Podobnie jak zapisobiorca windykacyjny, obdarowany może zwolnić się od obowiązku zapłaty zachowku poprzez wydanie przedmiotu darowizny. Spośród kilku obdarowanych, obdarowany wcześniej ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy uprawniony do zachowku nie może uzyskać uzupełnienia zachowku od osoby, która została obdarowana później.
Mieszkanie należące do spadkodawcy zwykle wchodzi do spadku. Zdarza się, że za życia przekaże on jakiś składnik majątkowy na rzecz osoby spoza kręgu spadkobierców. Może to dać im prawo do wystąpienia z roszczeniem o zapłatę. Zachowek undefined podstawowe kwestie Zachowek jest instytucją prawa spadkowego ukształtowanym w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego. Mianem zachowku określa się uprawnienie bliskich krewnych spadkodawcy do żądania zapłaty określonej kwoty od osundefinedb, ktundefinedre nabyły prawa do spadku. Zachowek co do zasady występuje w przypadku dziedziczenia testamentowego, jednakże może wystąpić także w pewnych wypadkach przy dziedziczeniu ustawowym. Jego rolą jest ochrona interesundefinedw niektundefinedrych spadkobiercundefinedw ustawowych, ktundefinedrzy mogliby zostać pominięci w testamencie. Ustawodawca wyszedł bowiem z założenia, że osoby najbliższe spadkodawcy powinny partycypować w schedzie spadkowej. Tutaj znajdziesz więcej informacji na temat testamentu. W tym miejscu przeczytasz więcej o tym, czym jest dziedziczenie ustawowe z uwzględnieniem własności mieszkania. Komu przysługuje zachowek? Art. 991 undefined 1 KC określa krąg podmiotundefinedw uprawnionych do zachowku. Zgodnie z brzmieniem tego artykułu, prawo do zachowku przysługuje zstępnym, tj. dzieciom, wnukom, prawnukom itd., małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, ktundefinedrzy byliby powołani do spadku z ustawy. Prawo do zachowku nie przysługuje: dalszym krewnym (np. teściowi, synowej); osobom, ktundefinedre zostały wydziedziczone w testamencie; osobom, ktundefinedre zostały uznane za niegodne dziedziczenia; osobom, ktundefinedre zrzekły się dziedziczenia; spadkobiercom, ktundefinedrzy odrzucili spadek; małżonkowi, ktundefinedry w chwili śmierci spadkodawcy pozostawał z nim w separacji; małżonkowi, wobec ktundefinedrego spadkodawca wniundefinedsł uzasadniony pozew o rozwundefinedd z jego wyłącznej winy; osobom uprawnionym do zachowku, ktundefinedre otrzymały już od spadkodawcy darowizny o wartości, ktundefinedra jest co najmniej rundefinedwna wartości przypadającego im zachowku. Warto także zaznaczyć, że spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodzicundefinedw zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku: wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposundefinedb sprzeczny z zasadami wspundefinedłżycia społecznego; dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osundefinedb umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci; uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązkundefinedw rodzinnych. Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu. Spadkodawca nie może jednak wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Więcej na temat wydziedziczenia, z uwzględnieniem mieszkania, przeczytasz w tym miejscu. Wysokość zachowku - podstawa Uwzględniając regulacje zawarte w art. 991 undefined 1 KC., wysokość zachowku należy rozpatrywać na rundefinedżnych płaszczyznach. Pierwszą z nich jest ułamkowe określenie wysokości zachowku. W konsekwencji, jeżeli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni undefined zachowek wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego, ktundefinedry by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. W pozostałych przypadkach, tj. sytuacji, gdy uprawniony do zachowku nie jest niezdolny do pracy lub małoletni - zachowek wynosi połowę wartości udziału, ktundefinedry przypadał by uprawnionemu do zachowku przy dziedziczeniu ustawowym. Podejmując działania zmierzające do ustalenia ostatecznej wysokości zachowku przysługującego uprawnionemu konieczne jest w pierwszej kolejności ustalenie jaki byłby jej udział spadkowy przy dziedziczeniu ustawowym. Wysokość zachowku a udział spadkowy Art. 931 undefined 1 KC wskazuje, że w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Dziedziczą oni w częściach rundefinedwnych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Jeżeli zatem spadkobiercami są małżonek i dwoje dzieci, to każde z nich dziedziczyłoby z ustawy w udziale 1/3 spadku. Zakładając, że dzieci spadkodawcy są niepełnoletnie, wysokość zachowku należnego ww. wynosiłaby odpowiednio: małżonkowi undefined 1/2 udziału, czyli 1/2 z 1/3 spadku, tj. 1/6 spadku; każdemu z niepełnoletnich dzieci undefined 2/3 udziału, czyli 2/3 z 1/3 spadku, tj. 2/9 spadku. Krąg podmiotundefinedw i darowizny - co się uwzględnia? Warto także pamiętać, że przy ustalaniu (ułamkowego) udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobiercundefinedw niegodnych oraz spadkobiercundefinedw, ktundefinedrzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobiercundefinedw, ktundefinedrzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. Jednocześnie przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisundefinedw zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Ponadto, przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osundefinedb niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Przy obliczaniu zachowku należnego dziecku/wnukowi nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał on zstępnych (dzieci/wnukundefinedw). Choć nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego. Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, ktundefinedre spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa. Warto mieć także na uwadze, że jeżeli uprawnionym do zachowku jest zstępny (dziecko lub wnuczek) spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz wykształcenia ogundefinedlnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku. Roszczenie o wypłatę zachowku W pierwszej kolejności roszczenie o zapłatę zachowku należy kierować do spadkobiercy. Jednak z rundefinedżnych względundefinedw może okazać się, że uprawniony nie otrzyma od tej osoby należnego mu zachowku w pełnej wysokości. Wundefinedwczas, w drugiej kolejności, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku uprawniony może żądać od osoby, na ktundefinedrej rzecz został uczyniony zapis windykacyjny (doliczony do spadku). Niemniej osoba ta jest obowiązana do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem zapisu windykacyjnego. W trzeciej kolejności undefined czyli, gdy uprawniony nie może otrzymać zachowku od spadkobiercy lub osoby, na ktundefinedrej rzecz został uczyniony zapis windykacyjny undefined może domagać się zapłaty od osoby, ktundefinedra otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku (obdarowany jest zobowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny). Roszczenie o zachowek przedawnia się jednakże po okresie pięciu lat od dnia ogłoszenia testamentu. Jeżeli zatem okres ten już minął, spadkobierca testamentowy nie musi spełniać roszczeń osundefinedb uprawnionych do zachowku, te bowiem wygasły. Tutaj znajdziesz więcej informacji na temat testamentu. Zachowek a mieszkanie W rzeczywistości bardzo często można spotkać się z sytuacją, w ktundefinedrej zmarły zapisuje w spadku mieszkanie osobie trzeciej, niebędącej spadkobiercą ustawowym, albo tylko jednemu z takich spadkobiercundefinedw. Warto jednak pamiętać, że prawo do zachowku jest niezależne od kategorii składnikundefinedw majątkowych wchodzących w skład spadku, a w konsekwencji przynależność do masy spadkowej mieszkania nie aktywuje specjalnych zasad związanych z zachowkiem. Dla przykładu można przyjąć, że w skład spadku po zmarłym wchodzi wyłącznie mieszkanie, ktundefinedre spadkodawca rozporządził w testamencie (lub darował za życia) na rzecz innego podmiotu niż spadkobierca ustawowy. W konsekwencji, spadkobierca ustawowy może dochodzić zachowku, ponieważ nie dziedziczy. Odpowiednio, jeśli spadkodawca ustawowy dziedziczy w innym udziale, lecz ten nie pokrywa zachowku, może dochodzić jego uzupełnienia. Gdy w skład spadku, poza przedmiotowym mieszkaniem, wchodzą rundefinedwnież inne składniki majątkowe, a spadkodawca rozporządził mieszkaniem w testamencie (lub darował je za życia) na rzecz innego podmiotu niż spadkobierca ustawowy, to spadkobiercy ustawowemu przysługuje prawo do zachowku, jeśli nabyte po spadkodawcy (np. tytułem dziedziczenia lub darowizny) składniki majątkowe nie pokrywają zachowku. Dochodzenie roszczeń o zachowek następuje w postępowaniu o zapłatę konkretnej kwoty. Wylicza się ją na podstawie iloczynu wartości mieszkania i przypadającego uprawnionemu udziału spadkowego. Nie jest natomiast dopuszczalne domaganie się wydania określonych przedmiotundefinedw, w tym mieszkania wchodzącego w skład spadku. Więcej na temat sytuacji, gdzie nieruchomość wchodzi do spadku przeczytasz w tym miejscu. ____ Jeżeli masz pytanie związane z nieruchomościami napisz do nas na redakcja@ , a my postaramy się zgłębić temat i odpowiedzieć w formie artykułu.
Odpowiedzialność obdarowanego za zachowek ma charakter subsydiarny, czyli pomocniczy. Dochodzenie przez osobę uprawnioną do zachowku przysługującego jej roszczenia w pierwszej kolejności następuje przeciwko spadkobiercom zmarłego, w drugiej zaś kolejności w stosunku do osób, na których rzecz zostały uczynione zapisy windykacyjne, w trzeciej natomiast do osoby obdarowanej.
Często pytacie Państwo jak obliczyć wartość należnego zachowku oraz co z darowiznami, które spadkodawca uczynił za życia. Czy darowizny te są także brane pod uwagę przy obliczaniu zachowku? Poza kilkoma wyjątkami darowizny te powinny zostać doliczone do substratu zachowku, a tym samym stanowić podstawę do wyliczenia należnej nam kwoty zachowku. Jakie więc darowizny doliczamy do substratu zachowku a jakie nie? SUBSTRAT ZACHOWKU – co to takiego? Na początek wyjaśnijmy, czym jest substrat zachowku. Otóż sformułowanie to oznacza po prostu czystą wartością spadku powiększoną o wartość darowizn i zapisów windykacyjnych dokonanych przez spadkodawcę. Czysta wartość spadku to nic innego jak aktywa spadku minus jego pasywa (długi). To właśnie na podstawie wartości substratu zachowku obliczamy należny zachowek. O tym jak obliczyć zachowek pisaliśmy już tutaj: Jak obliczyć wartość zachowku. JAKIE DAROWIZNY DOLICZA SIĘ A JAKIE NIE DO SUBSTRATU ZACHOWKU Do ustalenia substratu zachowku zasadniczo dolicza się wszelkie darowizny dokonane przez spadkodawcę poza następującymi wyjątkami: – drobnymi darowiznami, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych (np. prezenty urodzinowe, imieninowe) – darowiznami dokonanymi więcej niż 10 lat wstecz od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy), ale tylko i wyłącznie uczynionymi na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo osobami uprawnionymi do zachowku, czyli zazwyczaj na rzecz osób obcych. Przykład: W 1990 r. A darował swojej córce mieszkanie. A zmarł w 2010 r. nie pozostawiając po sobie większego majątku. Jego druga żona chce dochodzić zachowku po nim. Obliczając substrat zachowku będzie ona mogła doliczyć do niego wartość darowizny uczynionej przez A na rzecz córki 20 lat temu. Córka A jest, bowiem za równo spadkobiercą A jak również osobą uprawnioną do zachowku, dlatego też ograniczenie czasowe doliczania darowizn do substraty zachowku, w tym wypadku będzie wyłączone. – przy obliczaniu zachowku dla zstępnych – darowiznami uczynionymi, w czasie, kiedy spadkodawca nie miał jeszcze zstępnych – przy obliczaniu zachowku dla małżonka – darowiznami dokonanymi przed zawarciem małżeństwa, przy czym nie chodzi tu o zawarcie małżeństwa w ogóle, ale o zawarcie go z osobą dochodząca zachowku, JAK USTALAMY WARTOŚCI DAROWIZNY DOLICZANEJ DO SUBSTRATU ZACHOWKU Wartość darowizny doliczanej do substratu zachowku określa się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen obowiązujących w czasie ustalania zachowku. Adwokat Roksana Pieróg reprezentuje Klientów w postępowaniach o zapłatę zachowku. Potrzebujesz pomocy prawnej, nie wiesz jak obliczyć należny Ci zachowek, skontaktuj się z Kancelarią Adwokacką Adwokat Roksany Pieróg |Adwokat Warszawa | Adwokat Spadki | Adwokat Prawo Spadkowe Warszawa
Sprawdź, czym jest zachowek, jak obliczyć wysokość kwoty pieniężnej zachowku, kiedy przedawnia się zachowek i jak żądać zapłaty zachowku. Dowiedz się również, w jaki sposób zawrzeć ugodę o wypłatę zachowku. Pobierz profesjonalnie przygotowany przez nas wzór ugody o zachowek: Ugoda o zachowek – wzór
Oddzielnego, bardziej szczegółowego omówienia wymaga kwestia darowizn, a dokładnie wpływu darowizn na zachowek, czyli tego, co jeśli spadkodawca (osoba zmarła) przekazała cały swój majątek lub tylko część majątku innym osobom przed śmiercią, czy to przekazała go osobom najbliższym (dziecku, wnukowi) czy tez osobom obcym (jakiejś organizacji, osobie obcej, wnukowi mimo, że żyło dziecko spadkodawcy)? Czy mamy prawo do zachowku, od kogo i w jakiej wysokości? Jak te wysokość wyliczyć? Po pierwsze najważniejsze dla tego wpisu to świadomość, że przy obliczaniu zachowku bierze się pod uwagę darowizny, jakie poczynił spadkodawca jeszcze za życia. Przyjmuje się, że darowizny za życia spadkodawcy na rzecz najbliższych są dokonywane niejako z myślą o przyszłej schedzie. Na zachowek zalicza się też co do zasady koszty wychowania i wykształcenia uprawnionego do zachowku, ale tylko jeśli przekraczają one przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku. Innymi słowy do masy spadkowej nie dolicza się tylko drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych, np. ślubnych prezentów, o ile nie był to samochód. Darowizna a zachowek, czyli kiedy musi być dokonana darowizna, aby móc ją rozliczać w sprawie spadkowej o zachowek? To jest jedno z częściej stawianych przez osoby zainteresowane pytań. Bowiem nie wlicza się też do masy spadkowej darowizn dokonanych więcej niż dziesięć lat przed śmiercią, ale tylko dokonanych na rzecz osób niebędących spadkobiercami ani uprawnionymi do zachowku, czyli dalszych dla spadkodawcy. Adwokat zwraca uwagę, że darowizny dokonane na rzecz osób bliskich dokonane ponad 10 lat przed śmiercią uwzględnia się. Czyli, aby to lepiej zrozumieć, do wartości spadku dolicza się co do zasady wszystkie darowizny uczynione na rzecz spadkobierców bez względu na to, kiedy zostały dokonane, a darowizny na rzecz innych osób dolicza się tylko wtedy, gdy zostały dokonane nie dawniej niż 10 lat przed śmiercią spadkodawcy. Darowizna a zachowek, gdy uprawniony wcześniej już dostał należną mu kwotę? Może więc się zdarzyć, że uprawniony dostał zachowek już za życia spadkodawcy. Nie mają bowiem prawa do zachowku ci najbliżsi, którzy otrzymali jego równowartość w postaci wcześniejszej darowizny od spadkodawcy lub w formie zapisu albo powołania do spadku w samym testamencie. Bowiem zapis windykacyjny został potraktowany na równi z darowiznami, czyli przy obliczaniu zachowku uwzględnia się jego wartość, i podobnie jak darowiznę, zalicza się na należny uprawnionemu zachówek. Wnukom, którzy przeżyli rodziców, zalicza się na poczet zachowku darowizny otrzymane przez ich rodziców, a także oczywiście przez nich samych. Jak wylicza się wartość darowizny podlegającą zaliczeniu na zachowek? Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania oraz według cen z chwili ustalania zachowku. Zazwyczaj niezbędna jest w tym zakresie opinia biegłego. Co ważne, z orzecznictwa sądowego również wynika, że jeśli spadkodawca przed śmiercią darował cały swój majątek, to spadkobierca może domagać się zachowku od osoby obdarowanej. To bardzo ważna praktyka sądowa, bo niektórzy za życia decydują się na rozdysponowanie w drodze darowizn praktycznie całego swojego majątku kosztem najbliższej rodziny, którym spadek należy się na podstawie reguł dziedziczenia ustawowego. Praktyka pokazuje, że często obdarowanymi w ten sposób zostają wnukowie. Co również istotne, na poczet zachowku zalicza się to, co osoba do niego uprawniona otrzymała od spadkodawcy za jego życia w drodze darowizny albo w testamencie w drodze zapisu. Czyli jeśli już coś otrzymaliśmy od spadkodawcy, jednak uważamy, że jest to za mało, bo inny członek rodzinny otrzymał więcej, lub obca osoba, możemy żądać wyrównania, jednakże od kwoty należnego zachowku będzie odjęta kwota otrzymanych już od spadkodawcy składników majątkowych. Żądać wypłaty zachowku może także osoba uwzględniona w testamencie, jeśli to, co przeznaczył jej spadkobierca, jest warte mniej niż przysługujący jej zachowek, a nie otrzymała wcześniej rekompensaty w formie darowizny. Czyli jeżeli ktoś z kręgu uprawnionych do zachowku nie dostał rekompensaty równej wysokości zachowku, spadkobierca, który otrzymał więcej, jest obowiązany wypłacić mu sumę pieniędzy potrzebną do pokrycia wartości zachowku albo do jego uzupełnienia. Aby jeszcze lepiej zrozumieć powyższe posłużę się przykładem z praktyki w zakresie wpływu darowizny na zachowek. Jak już wiesz jednym z etapów obliczania zachowku jest ustalenie tzw. substratu zachowku. Ten trudny wyraz wymaga przede wszystkim określenia czystej wartości spadku. Czysta wartość spadku stanowi różnicę pomiędzy wartością wszystkich praw należących do spadku, według ich stanu z chwili otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) i cen z chwili orzekania o zachowku, a stanem biernym spadku, czyli sumą długów spadkowych, z pominięciem jednak długów wynikających z zapisów i poleceń. Dla ustalenia czystej wartości spadku należy doliczyć wartość darowizn dokonanych przez spadkodawcę, bez względu na to, czy były one uczynione na rzecz spadkobierców, uprawnionych do zachowku, czy też innych osób, za wyjątkiem drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych i dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalenia zachowku. Jeśli spadkodawca przed śmiercią rozporządził całym swoim majątkiem poprzez darowizny to stan czynny spadku po nim wynosi zero. Często są jeszcze długi spadkowe związane np. z wykonaniem nagrobka i dla przykładu niech wynoszą one 6000 złotych. Do czystej wartości spadku należy zaliczyć – dla tego przykładu – wartość mieszkania, które zmarła darowała jakiejś osobie. Biegły sądowy opiniujący w sprawie spadkowej z zakresu szacowania nieruchomości ustalił, że wartość tego prawa wynosi np. złotych. Jeżeli żadna ze stron opinii nie kwestionowała, a opinia biegłego odpowiada w sposób wyczerpujący, stanowczy i zrozumiały na postawione pytanie, a przytoczona argumentacja jest w pełni przekonująca, sąd oprze się na niej dla ustalenia wartości mieszkania. Do czystej wartości spadku po zmarłym należy doliczyć kwoty darowane uprawnionej do zachowku. Przyjmijmy, że uprawniona otrzymała od spadkodawcy pieniądze na spłatę zaległego czynszu, zakup samochodu, a darowizny te objęły co najmniej kwotę złotych. Substrat należnego powódce zachowku wynosi zatem złotych (- złotych + złotych + złotych). Obliczanie zachowku zamyka operacja pomnożenia substratu zachowku przez udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku. W przykładzie przyjmuję, że uprawniona do zachowku była jedynym dzieckiem spadkodawcy. Skoro tak to przy dziedziczeniu na podstawie ustawy otrzymałaby cały spadek po rodzicu. Podstawę do obliczenia należnego zachowku stanowi zatem udział w 1/2 całości spadku. W związku z powyższym wysokość należnego zachowku dla osoby wymienionej w przykładzie i w konkretnych okolicznościach tu wskazanych wynosi złotych ( złotych x 1/2). Pamiętamy jednak również o darowiźnie na rzecz uprawnionej do zachowku. Czyli kwotę złotych należy pomniejszyć o wartość darowizn dokonanych na rzecz uprawnionej do zachowku, a więc o kwotę złotych. Zatem osoba obdarowana mieszkaniem jak w przykładzie jest zobowiązana do zapłaty na rzecz uprawnionej córki spadkodawcy tytułem zachowku kwotę złotych. Tak właśnie wygląda przykład wyliczenia w przypadku wpływu darowizny na zachowek.
Innym powodem jest dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci. Wydziedziczenie może mieć również miejsce, gdy uprawniony do zachowku uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Czasami zdarza się, że spadkodawca w sporządzonym testamencie do całości spadku powoła tylko jedną osobę z rodziny i pominie dzieci czy małżonka albo do całości spadku powoła osobę spoza najbliższej rodziny. Czy najbliżsi członkowie rodziny są w takiej sytuacji pozbawieni jakiegokolwiek udziału w spadku? W takich sytuacjach może przysługiwać roszczenie o zachowku ma na celu ochronę najbliższych członków rodziny spadkodawcy przed niekorzystnym dla nich rozporządzeniem majątkiem na wypadek przysługuje zstępnym (kolejnym potomkom danej osoby – dzieci, wnuki, prawnuki), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli uprawniony zstępny jest małoletni należy się dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia przysługuje uprawnionemu przeciwko spadkobiercy, jeżeli nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali obliczyć wartość udziału spadkowego?Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku:drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych,darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku,przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych; nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego,przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim windykacyjny oraz darowiznę dokonane przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku zalicza się na należny mu zachowek. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek także zapis windykacyjny oraz darowiznę dokonane przez spadkodawcę na rzecz jego Wnuk A jest uprawniony do zachowku po dziadku. Dziadek dokonał darowizny na rzecz swojego syna a ojca A. Darowizna ta podlega zaliczeniu na należny wnukowi jeżeli uprawnionym do zachowku jest zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku. Przy ustaleniu tej miary należy brać pod uwagę sytuację materialną konkretnej rodziny i wielkość kosztów ponoszonych na wychowanie i wykształcenie w rodzinach o podobnych możliwościach finansowej. Jeśli zatem wszystkie dzieci uczęszczały do prywatnej szkoły oraz na zajęcia dodatkowe, to takie koszty nie mogą być uznane za przekraczające przeciętną miarę. Natomiast gdy wydatek na wychowanie czy wykształcenie był znacznym obciążeniem budżetu domowego, większym niż jest to przyjęte w danym środowisku, nadwyżka tych kosztów powinna być zaliczona na zależny pamiętać, że jeżeli spadkobierca obowiązany do zapłaty zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny spadkobierca obowiązany do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku sam jest uprawniony do zachowku, może on żądać zmniejszenia zapisów zwykłych i poleceń w takim stopniu, żeby pozostał mu jego własny uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia artykuł jest ogólnym omówieniem tematu. Każda sprawa jest wielowątkowo i wymaga dokładnej analizy. W związku z powyższym zachęcam do skorzystania z usług profesjonalnego do zapoznania się z innymi zagadnieniami z zakresu prawa spadkowego.
Kto musi zapłacić zachowek od testamentu notarialnego albo własnoręcznego. Dłużnikiem obowiązanym do zapłaty zachowku może być zarówno spadkobierca testamentowy (testament notarialny czy własnoręczny), jak i ustawowy. Ten drugi wypadek może wejść w grę, gdy do substratu zachówku doliczone zostały istotne darowizny lub zapisy
Zacznę od kilku informacji dotyczących przepisów związanych z zachowkiem, a następnie wyjaśnię, jak to wygląda w Pani sytuacji. Komu z rodziny należy się zachowek? Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału. Aby zatem wyliczyć zachowek należy uwzględnić, kto w chwili śmierci spadkodawcy byłby ustawowym spadkobiercom i w jakiej części. Tutaj mamy trójkę dzieci i żonę, zatem wszyscy dziedziczyliby równo w 1/4 udziału. Wartość zachowku i obliczanie jego wysokości Teraz możemy ustalić ułamkową wartość należnego zachowku w stosunku do całego majątku. Zakładam, że wszyscy Państwo są pełnoletni i zdolni do pracy. Zatem zachowek każdego to 1/2 z 1/4 udziału, czyli każde ma roszczenie o wartość 1/8 majątku spadkowego. W następnej kolejności trzeba ustalić, co wchodzi w skład majątku spadkowego. Aby ustalić, ile wynosi substrat zachowku musimy: określić tzw. czystą wartość spadku; doliczyć do niej wartość darowizn oraz zapisów windykacyjnych dokonanych przez spadkodawcę. Czysta wartość spadku to różnica między: stanem czynnym spadku, czyli wartością wszystkich praw należących do spadku, według ich stanu z chwili otwarcia spadku i cen z chwili orzekania o zachowku oraz stanem biernym spadku, to jest sumą długów spadkowych, z pominięciem długów wynikających z zapisów zwykłych i poleceń. Doliczanie darowizn a zachowek Teraz doliczamy darowizny. Tu pojawiają się już bardziej skomplikowane reguły, bowiem przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Ponadto też nie wszystkie darowizny i nie zawsze można doliczyć. Zapytałam Panią o to, czy darowizna była dla Pani i męża, bowiem wówczas musimy traktować taką darowiznę (na potrzeby obliczania zachowku) jako 50% darowiznę dla Pani i 50% darowiznę dla zięcia. Reguły zaliczania tych darowizn są bowiem różne. Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Zatem Pani darowizna będzie doliczona w całości (50% wartości mieszkania), a męża już wcale, bowiem od dokonania darowizny upłynęło 10 lat. Pytałam też Panią, czy darowizna dokonana była przed, czy po zawarciu nowego małżeństwa i urodzeniu się dziecka. To bardzo ważna informacja, bowiem przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa. Tutaj niestety w każdym przypadku tę darowiznę trzeba będzie zaliczyć. Jeśli mieszkanie to byłaby jedyna wartość, która została po ojcu ( mam na myśli darowane mieszkanie), to trzeba by uznać, że od połowy jego wartości obliczamy zachowek. Gdyby mieszkanie miało wartość 400 000 zł na chwilę obecną (wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku), to wartość majątku, z którego obliczane byłyby zachowki, wynosiłaby 200 000 zł, wartość udziału każdego ze spadkobierców wynosiłaby 50 000 zł, a wartość należnego wobec tego zachowku 25 000 zł. Ważne: dla zasady doliczania darowizn nie ma znaczenia, że w chwili otwarcia spadku przedmiot darowizny już nie istnieje lub że wyszedł z majątku obdarowanego. Ta uwaga dlatego, że wspomniała Pani, że mieszkanie zostało sprzedane. Odpowiedzialność członków rodziny za zachowek Trzeba tu jednak zauważyć, że każdy ponosi inaczej odpowiedzialność za zachowek. Jeżeli spadkobierca obowiązany do zapłaty zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek. Zachowek może być pozostawiony uprawnionemu w różnej postaci. Jeśli uprawniony został powołany do spadku (z ustawy lub testamentu) i otrzymał swój zachowek, byłoby oczywiście nielogiczne, gdyby inni uprawnieni mogli żądać zaspokojenia swoich roszczeń zachowkowych kosztem zachowku tego spadkobiercy. Odpowiada on jedynie w granicach nadwyżki ponad swój zachowek. Jeśli wysokość zachowku zwiększa się w wyniku doliczenia darowizn, nadwyżka zmniejsza się. Inaczej jest, jeśli obdarowanym będzie sam spadkobierca: darowizna podlega zaliczeniu na poczet jego zachowku, przez co nadwyżka wyznaczająca granicę odpowiedzialności za zachowki innych uprawnionych zwiększa się. Jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. Jeżeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi on odpowiedzialność względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek. Wzbogacenie ma miejsce wtedy, gdy majątek tego, kto korzyść uzyskał, jest większy niż byłby, gdyby nie doszło do zdarzenia, z którego wzbogacenie wynika, czyli gdyby nie dokonano darowizny (por. art. 405 Kodeksu cywilnego). Odpadnięcie wzbogacenia, o którym mowa w art. 1000, następuje wyłącznie wtedy, gdy zużycie czy utrata korzyści nastąpiły bez surogatu i bez żadnej korzystnej zmiany w innej części majątku obdarowanego, a zatem gdy nie ma różnicy między obecnym stanem majątku a stanem, który by istniał, gdyby nie było darowizny. Podobnie należy zdefiniować odpadnięcie części wzbogacenia. Zachowek dla pozostałych osób z rodziny taty Reasumując powyższe, w mojej ocenie będzie Pani zobowiązana do zachowku na rzecz rodzeństwa i żony ojca. Oczywiście przy założeniu, że nie ma nic innego niż darowizny do zaliczenia na spadek. Gdyby otrzymała Pani darowiznę w wysokości 200 000 zł, a Pani zachowek należny to tylko 25 000 zł, to pozostałą częścią darowizny odpowiada Pani za należne zachowki pozostałych spadkobierców. To, że sprzedała Pani z mężem mieszkanie, nie powoduje, że nie ma już wzbogacenia. Dostaliście Państwo równowartość mieszkania, która powiększyła Państwa majątek. Chyba że pieniądze te zostały spożytkowane w taki sposób, że ich już nie ma – darowizny, wydatek na wycieczkę itp. Nie wiem, dlaczego prawnik powiedział, że zachowek się nie należy. Mnie trudno znaleźć uzasadnienie do takiego twierdzenia. Poza rzeczywistym wyzbyciem się wzbogacenia z tytułu darowizny – na przykład pieniądze za sprzedane mieszkanie przekazaliście z mężem komuś w darowiźnie. Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼ Zapytaj prawnika - porady prawne online .
W 1998 r. otrzymałam darowiznę od rodziców /mieszkanie spółdzielcze własnościowe/. Ojciec zmarł w 2005 roku a mama w dalszym ciągu zamieszkuje w tym mieszkaniu. Przy podpisaniu darowizny, napisałam papier i notariusz potwierdził, iż w/w mieszkania nie sprzedam i pozwolę rodzicom mieszkać aż do śmierci obojga.
Obowiązujące w Polsce przepisy umożliwiają zmianę ustawowej kolejności dziedziczenia i zapisanie w testamencie majątku wybranym osobom. Należy jednak pamiętać, że nie prowadzi to automatycznie do pozbawienia prawa do spadku najbliższych krewnych nieuwzględnionych w dokumencie. Małżonek, zstępni (np. dzieci) i rodzice, nawet w obliczu pominięcia ich w testamencie, mają prawo dochodzić zachowku od spadkobierców. Testament i zachowek a dziedziczenie ustawoweDziedziczenie ustawowe ma miejsce, gdy zmarły nie pozostawił testamentu. W takiej sytuacji to kodeks cywilny wskazuje zasady ustalania grona spadkobierców. Jeśli wolą osoby jest zmiana kolejności ustawowej, to musi sporządzić testament. W tym przypadku testator może rozporządzić majątkiem zgodnie ze swoją wolą. Dopuszczalne jest między innymi pominięcie rodziny i przekazanie spadku znajomym lub organizacji, ale należy wyraźnie napisać, dlaczego nie uwzględniamy prawnych spadkobierców. W takim przypadku małżonek, zstępni i rodzice nie zostaną jednak pozbawieni udziału w spadku w całości i będą uprawnieni do dochodzenia od spadkobierców zachowku. Czym jest zachowek?Zachowek to świadczenie zagwarantowane dla najbliższych, którzy zostali pominięci w testamencie (bądź uwzględnieni w niższej wysokości) i w ten sposób odsunięci od dziedziczenia w takiej wysokości, w jakiej dziedziczyliby w przypadku zasad ustawowych. Instytucja wywodzi się z troski o rodzinę. Zachowek chroni osoby, które były blisko spokrewnione z testatorem i ma za zadanie uniknąć niesprawiedliwości. Zwolennicy uregulowania wskazują, że zachowek czyni zadość zasadom współżycia społecznego np. w sytuacji, gdy bez wiedzy krewnych spadkodawca przekazał cały spadek partnerowi, o którego istnieniu będące na jego utrzymaniu dzieci nie wiedziały. Instytucja zachowku jest jednak również krytykowana, ponieważ wskazuje się między innymi, że spadkodawca pracujący całe życie na swój majątek powinien móc zdecydować, co się z nim stanie po jego śmierci. Znajomość zasad rządzących regulacją i możliwości ograniczenia jej skutków jest bardzo istotna dla tych, którzy chcą pominąć bliskich krewnych w testamencie. Kto ma prawo do zachowku?Jeżeli testament pomija (bądź uwzględnia w niższej niż ustawowa wysokości) najbliższych, to jest małżonka, zstępnych (np. dzieci bądź wchodzące w przypadku dziedziczenia ustawowego na ich miejsce wnuki) lub rodziców, którzy dziedziczyliby w przypadku, gdyby testamentu nie sporządzono, to osoby te mogą dochodzić wypłaty zachowku. Ograniczenie kręgu uprawnionych jest związane z zamiarem ochrony jedynie osób najbliżej spokrewnionych z testatorem. Kto jest zobowiązany do wypłaty zachowku?Wypłaty zachowku można dochodzić od spadkobierców testamentowych. Podmioty te są zobowiązane do zapłaty solidarnie (wspólnie i w tym samym zakresie). Uzyskanie zachowku nie jest więc zazwyczaj trudne, choć może wymagać czasu. Jeżeli testator nie chce, aby prawny spadkobierca trzymał zachowek, musi wyjaśnić dlaczego, np. dlatego, że spadkobierca jest uzależniony od alkoholu czy hazardu, albo od wielu lat nie utrzymywał kontaktu z testatorem i odmawiał mu zachowku – jak obliczyć zachowek?Jak obliczyć zachowek? Wysokość zachowku oblicza się zgodnie z zasadami wskazanymi w kodeksie cywilnym. W pierwszej kolejności ustala się wysokość udziału w spadku przy dziedziczeniu ustawowym. Następnie pod uwagę brane jest, czy uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy bądź małoletni. W takiej sytuacji wysokość zachowku, która mu przysługuje, wyniesie dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał, gdyby nie sporządzono testamentu i dziedziczenie odbywało się na podstawie zasad ustawowych. W pozostałych przypadkach zachowek wyniesie połowę tego udziału. Czym jest substrat zachowku?Kolejnym krokiem do ustalenia ostatecznej wysokości zachowku jest ustalenie wartości substratu zachowku. Substrat zachowku to czysta wartość spadku po doliczeniu do niej wartości darowizn oraz zapisów windykacyjnych, których dokonał spadkodawca. Czystą wartość spadku oblicza się jako różnicę pomiędzy stanem czynnym spadku (wartością spadku obliczoną według stanu z chwili śmierci spadkodawcy i według cen z chwili ustalania wysokości zachowku) oraz stanem biernym spadku (czyli sumą długów spadkowych). Przy obliczaniu zachowku nie bierze się pod uwagę poleceń oraz zapisów zwykłych, a także nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. Pod uwagę bierze się jednak spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili. Na koniec wystarczy przemnożyć odpowiedni ułamek z substratem zachowku. Komu należy się zachowek i w jakiej wysokości? – przykładPrzedstawione zasady w praktyce nie są skomplikowane. W celu lepszego zrozumienia instytucji warto wskazać przykład obliczenia wysokości zachowku. Jeśli jedynym krewnym spadkodawcy pozostałym przy życiu była żona, a zdecydował się on przekazać w testamencie cały swój majątek o wartości 400 000 złotych koleżance i nie wydziedziczył żony (zdolnej do pracy), to żona jest uprawniona do zachowku w kwocie 200 000 złotych (ponieważ w przypadku dziedziczenia ustawowego byłaby uprawniona do całości spadku). Jak ubiegać się o zachowek?Uzyskanie zachowku niekiedy okazuje się czasochłonne. Możliwe jest zawarcie ugody w tym przedmiocie. Wymaga to jednak woli dojścia do kompromisu. W braku polubownego rozwiązania sprawy konieczne będzie wystąpienie z powództwem o zapłatę do sądu. Przedawnienie zachowkuRoszczenia pieniężne ulegają przedawnieniu z upływem pięciu lat od otwarcia spadku i po tej dacie nie mogą być skutecznie dochodzone. Nie inaczej jest w przypadku zachowku. Bardzo ważne jest więc przestrzeganie terminu i wystąpienie z roszczeniem w odpowiednim momencie. Roszczenie o zapłatę osoby uprawnionej do zachowku przedawnia się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu. Jak uniknąć płacenia zachowku?Wielu testatorów zastanawia się, jak spisać testament bez prawa do zachowku i uniknąć tym samym jego płacenia. W praktyce taka możliwość jest bardzo ograniczona i występuje jedynie w jasno wskazanych sytuacjach. Mowa tu o wydziedziczeniu, którego podstawy zostały wymienione w kodeksie cywilnym i muszą być uzasadnione. Jest ono możliwe w sytuacji, gdy bliski:wbrew woli spadkodawcy, uporczywie postępuje w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (np. jest recydywistą lub osobą uzależnioną), uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych (np. nie interesuje się rodzicem i nie pomaga mu pomimo próśb), dopuścił się względem spadkodawcy bądź jednej z bliskich dla niego osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci (szczegółowy katalog tych przestępstw można znaleźć w kodeksie karnym). Należy pamiętać, że o ile wydziedziczenie jest sposobem na uniknięcie płacenia zachowku przez spadkobierców, to wymienione w testamencie jego podstawy muszą być rzeczywiste. W innym przypadku wydziedziczenie nie wywrze zamierzonych skutków. Warto również pamiętać, że powołać do spadku w testamencie można również organizację, taką jak na przykład UNICEF.
Do tej pory przekazywanie gotówki w ramach darowizny było ryzykowne z punktu widzenia podatkowego. Wydane przez Sąd orzeczenie jedynie dokładnie zinterpretowało, że aby skorzystać ze zwolnienia z podatku od darowizny, pieniądze muszą zostać przelane bezpośrednio na konto obdarowanego, np. przez przelew lub przekaz pocztowy.
Wśród najczęściej zadawanych pytań podczas porad prawnych w kancelarii jest proces obliczania oraz wysokość zachowku. W dzisiejszym wpisie postaramy się wyjaśnić w jaki sposób liczymy zachowek. Obliczając zachowek należy ustalić, jaki udział przypadałby osobie, jeśli spadkodawca nie pozostawił testamentu. Ile wynosi zachowek? Według art. 991 Kodeksu Cywilnego zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony na czas śmierci spadkodawcy jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś przypadkach – połowa wartości tego udziału. Co ciekawe, bierze się również pod uwagę spadkobierców niegodnych oraz takich, którzy odrzucili spadek. Zachowku nie dostaną jednak osoby, które zrzekły się spadku bądź zostały skutecznie wydziedziczone w testamencie. Wyliczanie wartości nominalnej zachowku Wyliczanie wartości nominalnej zachowku to proces skomplikowany i czasochłonny. Wymaga on prześledzenia całej historii rodzinnej pomiędzy spadkodawcą a spadkobiercą oraz dokonanych darowizn. Nie uwzględnia się przy tym zapisów zwykłych oraz poleceń. W przypadku jednak zapisów windykacyjnych oraz darowizn udzielonych spadkobiercy przez spadkodawcę, masa spadkowa ulegnie powiększeniu. Wyjątkiem będą tutaj drobne darowizny – zwyczajowo przyjęte, bądź darowizny dokonane przed więcej niż dziesięciu laty w stosunku do osób niebędących spadkobiercami, licząc wstecz od otwarcia spadku. W sytuacji, w której do zachowku uprawniony jest małżonek, do wartości spadku nie zalicza się darowizn dokonanych przed wstąpieniem w związek małżeński. Przykład: Pan Jarosław pozostawił po śmierci majątek wart zł. Jedynym spadkobiercą uczynił on swoją narzeczoną Marię. Rok przed swoją śmiercią dokonał on jednak umowy darowizny z Marią. Przekazał on jej dom wart 1 000 000 zł oraz mieszkanie warte zł. Nie pozostawił on nic swojej jedynej córce – Kasi. Kasia ma więc prawo do zachowku. Jest ona osobą pełnoletnią, i byłaby jedyną spadkobierczynią, jeżeli pan Jarosław nie sporządził testamentu. Masa spadkowa wynosi się 1 000 000 zł + zł + zł = 1 520 000 zł. Córka Kasia otrzymałaby zachowek wynoszący 1 520 000 zł x ½ = 760 000 zł. W przypadku pytań zapraszamy do kontaktu telefonicznego lub maila z Zespołem Kancelarii Bona Artis. Od 2006 roku prowadzę własną praktykę w kancelarii radcy prawnego. Posiadam prawie 20 – letnią praktykę w zawodzie radcy prawnego i prowadzeniu sporów na wokandach sądowych. Działając jako Zespół posiadamy duże doświadczenie w prowadzeniu spraw o zachowek, stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku oraz wydziedziczenie.
. 36infcmywe.pages.dev/67936infcmywe.pages.dev/73436infcmywe.pages.dev/35636infcmywe.pages.dev/90736infcmywe.pages.dev/84536infcmywe.pages.dev/37336infcmywe.pages.dev/32436infcmywe.pages.dev/86136infcmywe.pages.dev/9836infcmywe.pages.dev/18336infcmywe.pages.dev/55436infcmywe.pages.dev/3936infcmywe.pages.dev/23536infcmywe.pages.dev/38536infcmywe.pages.dev/333
jak obliczyć zachowek od darowizny przykład
